زیارت قبور آدابى دارد که شخص زائر، باید آن را رعایت کند و از آن جمله است:
۱- زائر باید پاک باشد.
۲- زائر از ناحیه پاى میت وارد شود، نه سرش.
۳- هنگام زیارت رو به روى میت باشد.
۴- هرچه مى تواند قرآن بخواند و مستحب است یاسین و توحید.
۵- دعا کردن به میت رو به قبله.
۶- هنگام قرائت قرآن، رو به قبله بنشیند.
۷- آب پاک روى قبر بپاشد.
۹- براى اموات صدقه بدهد.
۱۰- زائر پابرهنه باشد و قبرها را لگد نکند.
۱۱- با وضو و طهارت وارد قبرستان شد.
۱۲- بی سلام و دعا از قبرستان عبور نکرد.
۱۳- بر روی قبور راه نرفت.
۱۴- در قبرستان خنده ننمود.
۱۵- در قبرستان حرف دنیا نزد.
۱۶- از حال مردگان عبرت گرفته و آماده سفر آخرت شد.
۱۷- بر سر قبور ارحام و خویشان فاتحه خواند.
۱۸- هرگاه وارد مقبره ای شدید اول بر سر قبر پدر و مادر رفته و فاتحه و قرآن خوانده شود.
۱۹ بر روی قبر یا پهلوی قبر یا مُحاذی قبر نماز خواند.
۲۰- به زیارت قبور علما و صالحین رفته که در هر قبرستانی هستند.
۲۱- در وقت فاتحه خواندن بر سر قبر رو به قبله نشسته و دست بر بالای سر قبر گذاشته شود.
۲۲- بر روی قبر ننشسته که نَهی از آن وارد شده است.
۲۳- دور قبر طواف ننمود مگر قبر پیغمبر یا امام.
۲۴- تا می توانید از برای مردگان صدقه بدهید و خیرات بنمایید؛ چنانکه از حضرت رسول الله (ص) منقول است که هر گاه شخص به نیت میتی صدقه بدهد امر فرماید حق تعالی جبرئیل را که ببرد بر سر قبر او هفتاد هزار ملک که در دست هر ملک طبقی است، و می گویند: «السّلام علیک یا ولیّ الله» این هدیه فلان بن فلان است بسوی تو، پس قبر او پر نور می شود و عطا می فرماید خداوند به او هزار شهر در بهشت و تزویج می کند به او هزار حوریه و می پوشاند به او هزار حُله و روا می فرماید هزار حاجت او را.
.
بهترین زمان برای زیارت اموات
• از بهترین مواقع زیارت، بعد از ظهر روز پنجشنبه تا غروب است. صبح شنبه و صبح جمعه از اذان صبح تا طلوع آفتاب هم زیارت اهل قبور فضیلت دارد.
• در روایت است که فاطمه (س) بعد از وفات پدر بزرگوارش هفته‌ای دو روز (روز دوشنبه و روز پنجشنبه) به زیارت شهدا می‌رفتند.
• زیارت اهل قبور در شب کراهت دارد، چراکه در حدیث است که ارواح شب ها؛ جمع میشوند در وادی اسلام و توجه خصوصی به قبر آنان خوش آیندشان نیست (گفته شده است که ارواح مومنین در شب‌ها به وادی السلام و ارواح گناه کاران و کفار به برهوت برده میشوند.) پس اگر انسان (بالاجبار و یا ضرورتا) در شب عبورش در قبرستان افتاد؛ بهتر است ابتدا فاتحه و زیارت عمومی بخواند و سپس وارد شود؛ و مکروه است ماندن بر سر قبر غیر پیغمبر و امام، خصوصا در شب مگر برای غرض صحیحی مثل تلاوت قرآن.
• در کامل الزیاره از حضرت صادق (ع) روایت شده که فرمودند: مردگان را، چون پیش از طلوع آفتاب زیارت کنید مى شنوند و جواب شما را مى دهند و اگر بعد از طلوع آفتاب زیارت کنید مى شنوند، ولی جواب نمى دهند.
.
حکم سنگ زدن بر قبر چیست؟
• در روایات برای زیارت کردن قبر، آدابی ذکر شده است؛ بسیاری از این آداب، به جهت احترام گذاشتن به مرده و گاه برای به وجود آوردن ارتباط بین آنهاست. به گونه‌ای که در بعضی از روایات آمده است وقتی به قبرستان می‌روید یک قبر را مشخص نموده و به زیارت آن روید: «شخصی از امام موسی کاظم (ع) سؤال کرد: مؤمنی که مرده باشد، آیا کسی که قبر او را زیارت میکند، آگاه بدان است. امام فرمود: بله و تا زمانی که بر سر قبر او است، مرده با او مأنوس گشته و آرامش می‌یابد و زمانی که بلند شده و از کنار قبر بلند میشود، وحشت به درون قبر می‌رود». از دیگر عواملی که سبب به وجود آمدن ارتباط بین کسی که بالای قبر بوده و کسی که در درون قبر است، میشود، دست گذاشتن بر روی قبر مرده است: راوی می‌گوید: از امام صادق (ع) در مورد قرار دادن دست بر روی قبر میت سؤال کردم که این کار به چه معنا است؟ امام فرمودند: پیامبر اکرم (ص) این را برای پسرشان بعد از دفن انجام دادند. سپس از امام در مورد این که چگونه دست را بر روی قبر قرار دهیم سوال کردم؟ امام در پاسخ انگشت خود را به سمت زمین گرفتند و آن را بر روی زمین قرار داده و سپس بلند کردند».
• در روایتی از امام صادق علیه السلام پیرامون زیارت اهل قبور آمده که، چون در بین قبرها هستی یازده مرتبه سوره «قل هو الله» را قرا ئت کن وثوابش رابه روح آنان هدیه نما، زیرا کسی که این عمل را به جای آورد خداوند به عدد همه مردگان ثواب و پاداش به او عنایت فرماید.
.
آداب حضور در قبرستان
• یکی اینکه در بدو ورود به تمام اهل قبرستان سلام کنیم و برای همه آنها دعا کنیم. شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید: چگونه به اهل قبرستان سلام کنیم؟ فرمود: می گویی:
السَّلَامُ عَلَی أَهْلِ الدِّیَارِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ إِنَّا بِکُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ لَاحِقُونَ
• و در در جای دیگر می فرماید این گونه برایشان دعا کنیم:
اللَّهُمَّ جَافِ الْأَرْضَ عَنْ جُنُوبِهِمْ وَ صَاعِدْ إِلَیْکَ أَرْوَاحَهُمْ وَ لَقِّهِمْ مِنْکَ رِضْوَاناً وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِمْ مِنْ رَحْمَتِکَ مَا تَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُمْ وَ تُونِسُ بِهِ وَحْشَتَهُمْ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
• سپس می توانیم سوره فاتحه یا سوره دیگری را برای هر قبری بخوانیم. مخصوصا سفارش شده است که رو به قبله در کنار قبر مخصوصی نشسته ودست بر روی آن بگذاریم و هفت مرتبه سوره قدر را بخوانیم.
اما اگر خواستیم ثواب قرائت خود را به تمام اهل قبرستان اهدا کنیم بهتر است به این روایات عمل کنیم:
۱- در روایتی از امام صادق علیه السلام پیرامون زیارت اهل قبور آمده که چون در بین قبرها هستی یازده مرتبه سوره «قل هو الله» را قرائت کن و ثوابش را به روح آنان هدیه نما، زیرا کسی که این عمل را به جای آورد خداوند به عدد همه مردگان ثواب و پاداش به او عنایت فرماید.
• خواندن سوره حمد (فاتحه الکتاب) و خواندن ۷ مرتبه «انا انزلناه فی لیله القدر» بر طبق گفته روایات، آثار مطلوب و مفیدی در حال اموات و گشایش در حال آنها دارد. به طور کلی خواندن قرآن کریم برای اموات و به نیت آنها و هر کار خیرى که انجام دهید و ثوابش را به روح میت هدیه بکنید، براى او مفید است؛ چه ذکر و قرآن و نماز مستحبى و طلب مغفرت باشد، و چه صدقه.
۲- از پیامبر –صلی الله علیه و آله و سلم- روایت شده هر گاه انسان با ایمانی آیهالکرسی را قرائت کند و ثواب قرائتش را به اهل قبور اهدا کند خداوند این ثواب را داخل قبر هر مرده ای می کند …و از هر حرفی (از کلمات قرائت) ملکی می آفریند که برای این شخص تا روز قیامت تسبیح خدا را می گویند.
۳- همچنین از پیامبر روایت شده هر کس داخل قبرستان شده و سوره یس را قرائت کند در آن روز خداوند بر اهل قبرستان آسان گرفته و برای قاری به تعداد اهل قبور حسنه و پاداش خواهد بود.
• کسی که برای میت عملى را انجام میدهد، گرچه در نیت باید قصد نیابت نماید، ولى قسمت عمده ثواب آن طبق روایات ـ در نامه عمل او نیز نوشته مىشود. البته باعث برىءالذمه شدن میّت نیز شده و او از عذاب و گرفتارى نجات پیدا میکند.
• مرحوم حاج شیخ عباس قمى در مفاتیح الجنان، ص ۳۱۷ حدیث صحیحى را از امام صادق(ع) نقل فرموده که در ضمن آن حدیث این طور آمده «میت شاد و مسرور میشود و گشایش پیدا میکند به دعا و استغفارى که براى او میکنند چنانچه زنده شاد میشود به هدیه که براى او میبرند و فرمود که ثواب نماز، روزه، حج، صدقه و سایر اعمال خیر و دعا در قبر میت بر او وارد میشود و ثواب آن براى مرده و کسى که آنها را انجام داده نوشته مىشود».
• روایات دیگرى نیز در آنجا نقل شده که میتوانید مطالعه کنید، بنابراین یقین کنید که آنچه براى اموات خودتان هدیه میکنید در صورتى که اخلاص داشته باشید به آنها میرسد و ثوابش در نامه عمل خودتان هم ضبط مىشود.
• مرحوم طبرسی در جلد اول مجمع البیان در فضیلت آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» می فرماید: «پیامبر اکرم(ص) در حدیثی می فرماید: «هنگامی که معلم به بچه بگوید بگو بسم الله الرحمن الرحیم و بچه این جمله را بگوید، خداوند معلم و پدر و مادر این بچه را می آمرزد. در روایات آمده است که حضرت صادق(ع) فرمود: هرگاه چهل نفر نزد میت حاضر شوند و بگویند: «اللهم انا لا نعلم منه الاخیرا»؛ یعنی خدایا ما جز نیکی چیزی از او نمی دانیم، خداوند می فرماید: شهادت شما را در مورد او پذیرفتیم و آمرزیدیم آنچه را که شما درباره او نمی دانید.(معاد، شهید دستغیب، ص ۴۷، دارالکتاب).
• به طور خلاصه لطف و رحمت الهی در مورد اموات فراوان و بی شمار است و امور فراوانی موجب تخفیف عذاب آنها و یا آمرزش آنها می گردد؛ البته بهترین هدیه برای اموات قضای حقوق واجبی است که بر عهده آنها باقی مانده است مثل نماز و روزه و حج واجبی که از میت فوت شده و یا بدهکاری های او مثل بدهی خمس و زکات و بدهی به مردم و حقوقی که از مردم بر ذمه دارد، ادای این حقوق واجب در حال میت بسیار مفید و مؤثر است و او را از عذاب و ناراحتی رها می کند.
.
منابع:
.https://www.afkarnews.com
.https://www.goyda.ir
.https://www.yjc.ir
.https://www.yjc.ir
.https://www.porseman.com
.https://www.beytoote.com
