• معمولا در شهرهای کوچک، خودروهای مخصوص حمل جسد به راحتی در اختیارتان قرار می‌گیرند ولی در شهرهای بزرگی مثل تهران، این کار کمی پیچید‌ه‌تر است؛ سامانه آمبولانس‌های بهشت‌زهرا(س) تهران که در خیابان میرزای شیرازی مستقر است سر شلوغی دارد؛ در پایتخت روزانه بین ۱۷۰ تا ۲۰۰ نفر جان خود را از دست می‌دهند.
• وقتی خانواده متوفی گواهی فوت را دریافت کرد با سامانه آمبولانس‌های بهشت‌زهرا(س) با شماره ۸۸۹۰۱۲۲۶ تماس می‌گیرد و درخواست آمدن آمبولانس می‌کند. وقتی آمبولانس در محل حاضر شد، بسته به جنسیت متوفی یک کاور در اختیار خانواده متوفی قرار می‌دهد تا جسد را درون آن قرار دهند.
• کاورهای سبزرنگ مخصوص آقایان و کاورهای سرمه‌ای مخصوص بانوان است. بعد از رسیدن به بهشت‌زهرا(س)، اموات براساس رنگ کاور‌ها به بخش تطهیر برده می‌شوند. باز هم در شهرهای دیگر چنین تفکیکی وجود ندارد، چون تعداد اموات آنقدر نیست که لزومی به انجام این کار باشد.
• خانواده متوفی هنگام مراجعه به بهشت‌زهرا(س) و انجام امور مربوط به کفن و دفن در شرایط روحی و روانی خوبی به سر نمی‌برند. با این حال لازم است حواسشان در مورد برخی مسائل جمع باشد.
• یکی از این موارد به همراه داشتن مدارک شناسایی متوفی است. تمام مدارکی که برای دفن میت در آرامستان‌ها مورد نیاز است شناسنامه و کارت ملی میت است. علاوه بر آن به همراه داشتن گواهی فوت میت برای پذیرش الزامی است.
• تأییدیه پزشکی قانونی دیگر مدرکی است که می‌توان آن را از پزشکی قانونی هر شهر دریافت کرد. به همراه داشتن کارت عابربانک به خانواده متوفی کمک می‌کند که روند اداری کفن و دفن را با سرعت و راحتی بیشتری انجام دهند.
• وقتی قبر متوفی انتخاب شد، نوبت به دریافت مشخصات قطعه و ردیف می‌رسد. با اعلام این مشخصات، دست‌اندرکاران این بخش در آرامستان‌های مختلف کشور به محل اعلام شده می‌روند.
• در تهران واحد خاکسپاری به‌صورت آماده‌باش در محل قبر مشخص شده حاضر می‌شوند. تا سایر مراحل کار انجام بگیرد گروه خاکسپاری محل قبر را برای دفن میت آماده می‌کنند. تهرانی‌ها در همین موقع است که در ساختمان عروجیان به همراه مباشر مشغول انجام سایر کارها هستند؛ مثل پرداخت هزینه‌ها در باجه‌های بانک. مباشر فیش نوبت برای خانواده متوفی تهیه می‌کند. آنها تمام خدماتی را که در بهشت‌زهرا(س) نیاز دارند انتخاب می‌کنند و هزینه تمام این خدمات به‌صورت یکجا دریافت می‌شود.
• نیاز به مداح، میز و صندلی، سایه‌بان و… هم در این مرحله بررسی می‌شود. مانیتورهای ۵۰ اینچی مجتمع عروجیان در هر مرحله به خانواده متوفی اعلام می‌کنند که میت در هر لحظه در چه مرحله‌ای از مراحل خاکسپاری قرار دارد.
• حالا میت به نزدیک محل خاکسپاری رسیده است. طبق رسم و آداب دفن میت، خانواده متوفی بخشی از مسیر را به تشییع جنازه می‌پردازد. گروه خاکسپاری آرامستان‌ها از قبل مزار را برای دفن میت آماده کرده است.
• در این مرحله هم یک روحانی به کمک خانواده میت می‌آید و آداب دفن را همراه خانواده به جای می‌آورد؛ ازجمله خواندن تلقین و دعاهایی که مخصوص این زمان است. بعد از اینکه جنازه درون قبر قرار گرفت و آداب به جا آورده شد، گروه خاکسپاری، بلوک‌های سیمانی را روی قبر می‌چیند و فضای خالی قبر را پر می‌کند. معمولا بعد از هر مراسم خاکسپاری مداحی که از قبل حضورش در بخش پذیرش قطعی شده است روضه‌ای می‌خواند و خانواده متوفی به سوگواری مشغول می‌شوند.
• قبرهایی که در طرح توسعه جدید بهشت‌زهرا(س) وجود دارد همگی ۳ طبقه هستند. تا مدت ۵۰ روز تا دو‌ماه پس از دفن میت سازمان بهشت‌زهرا(س) ۲ قبر خالی باقیمانده را برای خانواده متوفی در حالت رزرو قرار می‌دهد تا اگر مایل بودند نسبت به خرید آن اقدام کنند. بعد از این تاریخ خانواده متوفی باید تکلیف ۲ قبر باقیمانده را روشن کنند.
.
نکات مهم
۱. وقتی که آمبولانس جنازه آمد، جنازه را تحویل بگیرید و پارچه ای که روی آن هست را بردارید تا برچسب اسم جنازه که بر روی کفن وی درج شده است را بخوانید و سپس جنازه را تحویل بگیرید. البته سعی کنید هنگام تحویل جنازه از مرده شور خانه نیز این مسئله را بررسی کنید تا جنازه شما، اشتباهی به کسی دیگر تحویل داده نشود.
۲. پس از بلند کردن تابوت جنازه به محل دفن، وی را در نزدیک ترین محل و حتی المقدور کنار قبر وی بگذارید. مستحب است که قبل از اینکه جنازه را داخل قبر بگذارید در حین تشییع، سه بار جنازه را بر روی زمین بگذارید تا روح آن فرد وحشت نکند. لذا تا می توانید قبل از دفن جنازه، تعلل کنید و مثلا با خواندن زیارت عاشورا و قرآن، روح وی را آرامش دهید و سپس جنازه را داخل قبر بگذارید.
۳. قبل از آنکه جنازه را داخل قبر قرار دهید داخل قبل را تمیز کنید آشغال های داخل آن مثل بطری آب یا گل یا سنگریزه را بیرون بریزید. سنگریزه ها و خاک های درشت را می توانید در انتهای قبر، جایی که پای مرده قرار می گیرد بریزید. یا یک سنگ لحد سیمانی در انتهای قبر (سمت پای جنازه) (سقف پایین ترین طبقه قبر) قرار دهید و خاک ها و سنگ ها را با بیل روی آن بریزید.
۴. پس از اینکه کف قبر را تمیز کردید، قسمتی که مرده سرش را بر روی زمین می گذارد با خاک مثل بالش درست کنید.
۵. یک نفر را به داخل قبر بفرستید و با کمک هم جنازه را با بند های کفن بلند کنید و به فردی که داخل قبر است بدهید. جنازه را از جانب پاها به داخل قبر سرازیر کنید و پس از اینکه فرد حاضر در درون قبر، زیر پاها و باسن و کمر جنازه را گرفت و به طور صحیح بر روی خاک گذاشت، قسمت سر و سینه را رها کنید تا وی آن را بر روی زمین بگذارید. دقت کنید که جنازه حداکثر باید با زاویه ۳۰ درجه در دست فرد داخل قبر قرار گیرد و زاویه بیشتر منجر به سختی و دشواری فرد حاضر در قبر برای قرار دادن جنازه بر روی زمین می شود. حتی اگر می توانید بند های جنازه را تا مقداری داخل قبر نگه دارید (باید چند نفری جنازه را بگیرید). پس از اینکه جنازه به طرز صحیح بر روی خاک قرار گرفت بند کفن صورت را باز کنید و گردن مرده را کج کنید و گونه های راست صورت او را بر روی خاک بگذارید.
۶. رسم است که تربت امام حسین(ع) را بر روی خاک قبر می ریزند و به همراه مرده اندکی تربت دفن می کنند.
۷. پس از اینکه جنازه را در داخل قبر گذاشتید از روی مفاتیح دعای تلقین میت که خیلی کوتاه است را به آرامی بخوانید. اگر توانستید این دعا را چند بار بخوانید تا میت به خوبی متوجه شود. در هنگان قرائت این دعا، از فرد حاضر در قبر بخواهید شانه خودتان را بجای میت بگذارید، شما هم اکنون از سکرات سخت و جانگاه موت عبور کرده اید و شاهد حضرت عزرائیل بوده اید و چنان شوکی به شما وارد شده که خیلی چیزها از یادتان رفته است. مثلا خدایتان که بوده، امام تان که بوده، پیامبرتان که بوده؟ تلقین میت به میت کمک می کند این ها را به یاد بیاورد.
۸. رسم است بعد از اینکه مرده را داخل قبر گذاشتند بر روی کفن گلاب می پاشند تا عطر دل انگیز و آرامش بخش گلاب جایگزین بوی کافور شود.
۹. توجه داشته باشید که هر کس میت را لمس کند قبل از آنکه نمازش را بخواند باید غسل مس میت کند و سپس نماز بخواند.
۱۰. توجه داشته باشید که افراد مسئول در بهشت زهرا، به سرعت دعای تلقین می خوانند. اجازه دهید یکبار آنها بخوانند ولی یادتان باشد که یکبار و حتی الامکان دو بار هم شما بخوانید.
۱۱. کارگر و مداحان حاضر در مراسم کفن و دفن درآمد بسیار بالایی دارند. معمولا این افراد با کارشکنی یا تعلل دادن، سعی می کنند که شما را وادار به پرداخت هزینه کنند تا شما پولی به آنها بدهید تا کارتان را سریع تر و بهتر انجام دهند. مثلا اگر به مداح حاضر پولی ندهید وی فقط دعای تلقین می خواند و والسلام! ولی اگر به وی پول دهید بیشتر برای شما می خواند. فکر کنید روزانه حداقل ۳۰ جنازه را کارگران مربوطه دفن کنند اگر بابت هر جنازه، حداقل ۱۰ هزار تومان اجرت دریافت کنند می شود روزی ۳۰۰ هزار تومان. ۳۰۰ ضربدر ۳۰ می شود ۹ میلیون تومان! حالا حقوق و مزایای جانبی پیشکش! جالبتر این است که با وجود تعدد جنازه، تعداد کارگران قبر حفر کن بسیار اندک است. برای اینکه به چنین مشکلی برنخورید، خودتان مرده را در قبر بگذارید و خودتان بلندگو و مداح به همراه داشته باشید.
۱۲. بیاد داشته باشید که شب اول قبر مرده دقیقا از همان لحظه اول دفن و گذاشتن سنگ لحد آغاز می شود. وظیفه فرزندان و نزدیکان درجه یک مرده است که ساعتی پس از خاک کردن، بر روی قبر باشند و زیارت عاشورا و قرآن بخوانند تا روح مرحومه شاد شود.
آداب خاکسپاری و تشییع جنازه
اسلام برای تشییع جنازه و مراسم خاکسپاری فرهنگ و آداب خاصی دارد
• در مراسم خاکسپاری کسى که جنازه را حمل مى کند، هنگام حمل جنازه بگوید: «بسم اللَّه و باللَّه وصلى اللَّه على محمّد و آل محمّد، اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات».
• هنگام مراسم خاکسپاری جنازه را بر دوش بگذارند و ببرند و روى چهارپا و مانند آن برده نشود، تا از ثواب آن محروم نشوند، مگر آنکه عذرى باشد مثل دورى راه، البته حمل جنازه با چهارپا و مانند آن، معلوم نیست که مکروه باشد.
• تشییع کننده جنازه هنگام مراسم خاکسپاری در حال خشوع و تفکر باشد و چنین تصور کند که خود او را برداشته و مى برند و او بازگشت به دنیا را خواهش کرده و اجابت شده است.
• در حال تشییع پیاده باشد و سوار شدن در آن حال مکروه است، مگر آنکه معذور باشد، البته در وقت بازگشتن مکروه نیست.
• هنگام مراسم خاکسپاری، تشییع کننده پشت سر جنازه یا در یکى از دو طرف آن راه برود و اولى (پشت سر) افضل است.
• هنگام مراسم خاکسپاری هر تشییع کننده هر چهار طرف تابوت را بردارد و بهتر است اول جلوى تابوت طرف راست میّت را بر دوش راست بگذارد سپس طرف راست آخر تابوت را روى دوش راست بگذارد بعد از آن طرف چپ آخر تابوت را روى دوش چپ بگذارد، آنگاه به قسمت چپ جلوى تابوت رفته آن را روى دوش چپ بگذارد.
• هنگام مراسم خاکسپاری صاحب عزا پا برهنه باشد و عباى خود را از دوش بردارد یا به طورى که مناسب شخص عزادار است وضع ظاهرى خود را تغییر دهد تا اینکه معلوم شود او صاحب عزا است.
• خندیدن و لهو و لعب و برداشتن عبا براى غیر صاحب عزا و تند راه رفتن به طورى که منافى مداراى با میّت باشد خصوصاً دویدن، در مراسم خاکسپاری و تشییع جنازه مکروه است، بلکه سزاوار است که تشییع کنندگان هنگام خاکسپاری در راه رفتن میانه روى نمایند.
• در مراسم خاکسپاری آتش بردن پشت سر جنازه در حال تشییع مکروه است، مگر در شب که چراغ یا هر روشنایى دیگر مکروه نیست.
• در موقع عبور جنازه، برخاستن شخص نشسته مکروه است، مگر آنکه میّت کافر باشد که در این صورت بر مى خیزد.
• بهتر آن است که زنها در تشییع جنازه و خاکسپاری شرکت نکنند؛ اگر چه میّت زن باشد و بعید نیست شرکت زنهاى جوان، در تشییع جنازه مکروه باشد.
.
منابع:
.https://namnak.com
.http://www.hamshahrionline.ir
.http://charchoob.blog.ir
